Recent heeft een groep van burgemeesters, wethouders, raadsleden, actieve burgers, wetenschappers en ondernemers – bij elkaar een paar honderd man en vrouw – onder de naam ‘Code Oranje’ een initiatief gelanceerd voor verandering van de politieke democratie. De groep werkt naar eigen zeggen aan een nationale veranderagenda, die onder meer bestaat uit een landelijk burgerakkoord, een innovatieve voorhoede van gemeenten en een oproep tot een wetswijziging aan het kabinet. In deze agenda worden daarnaast bestaande initiatieven voor een nieuwe democratie met elkaar verbonden.
Volgens de initiatiefnemers hebben burgers anno 2016 de behoefte én de vaardigheden om hun leefomgeving te beïnvloeden. Dat kan volgens hen vorm krijgen in zo’n zogenaamd burgerakkoord, dat is gebaseerd op ideeën in de samenleving, dwars door politieke kleuren en bevolkingslagen heen. Dit akkoord behelst de grote vraagstukken die de komende jaren worden aangepakt en wie daarin worden betrokken. In verschillende dorpen en steden is al ruime ervaring opgedaan met vormen van nieuwe democratie.
Zo wordt geëxperimenteerd met burgerbegrotingen, wijkdeals, regelvrije zones en stadslaboratoria. Een van de meer radicale ideeën is om gemeenteraden bij gelegenheid te vervangen door ‘stadsoplopen’ van burgers, die door loting worden samengesteld. Een ander idee is om raadsleden hun zetel tijdelijk ter beschikking te laten stellen aan burgers die van een bepaald onderwerp veel kennis hebben.
Voorwaar, uitdagende gedachten en interessante pogingen die het verdienen in de praktijk te worden getoetst en geëvalueerd. In onze gemeente is het er nog niet van gekomen, maar wie weet. Wat mij betreft staan we er onbevooroordeeld voor open. Immers, elk initiatief om de inwoners, die wij op dit moment nog op de traditionele manier vertegenwoordigen in de raad, actiever te betrekken bij de besluitvorming over hun woon- en leefomgeving, verdient het te worden uitgeprobeerd. Niet voor niets staat voor HAP participatie permanent hoog op de agenda.
Een kans om het ‘anders’ te doen, dient zich binnen een jaar tot anderhalf jaar aan. Dan zullen wij polderbewoners, vanwege de fusie met Haarlemmerliede-Spaarnwoude – later dan elders in het land – naar de stembus gaan om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. En met de komst van die raad en een nieuw college kunnen veranderingen in het lokale democratische proces heel goed op de agenda worden gezet; waarom niet? Hoe en in welk vorm, zijn onderwerpen van gesprek met onze inwoners en onze kiezers, die zich tenslotte konden vinden in het programma, dat we samen met hen opstellen. We gaan het zien.